Βαλεαρίδες νήσοι

(illes Baleares). Νησιά της δυτικής Μεσογείου, στα ανοιχτά των ανατολικών ακτών της Ισπανίας, στην οποία υπάγεται διοικητικά το νησιωτικό σύμπλεγμα ως αυτόνομη περιοχή (4.992 τ. χλμ., 878.627 κάτ. το 2001). Το σύμπλεγμα αριθμεί τέσσερα κύρια νησιά: τη Μαγιόρκα που είναι και το μεγαλύτερο (3.625 τ. χλμ.) και τη Μινόρκα (689 τ. χλμ.) που τις χωρίζει το κανάλι τη Μινόρκα, την Ιμπίθα ή Ίμπιζα (567 τ. χλμ.) και τη Φορμεντέρα (76 τ. χλμ.) που βρίσκονται ΝΔ της Μαγιόρκα, από την οποία τις χωρίζει το ομώνυμο κανάλι. Υπάρχουν στο αρχιπέλαγος και άλλα μικρότερα νησιά και νησίδες –μεταξύ των οποίων η Καμπρέρα και η Κονεχέρα, Ν της Μαγιόρκα. Η Ιμπίθα και η Φορμεντέρα ονομάζονταν στην αρχαιότητα Πιτυούσαι. Εκτός από τη Μινόρκα, ένα ασβεστολιθικό υψίπεδο που το ύψος του δεν ξεπερνά τα 358 μ. (Μόντε Τόρο), τα άλλα νησιά μπορούν, λόγω της γεωλογικής τους διαμόρφωσης, να θεωρηθούν διακλαδώσεις του συστήματος των οροσειρών της νότιας Ισπανίας. Υψηλότερη κορυφή τους είναι η Πουί ντε Τορέλιας (1.445 μ.) στο βόρειο τμήμα της Μαγιόρκα. Λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, μεταξύ 38° και 40° βορείου πλάτους, οι Β. έχουν ηπιότατο κλίμα, με μέτριες ετήσιες θερμικές αιχμές και μέτριες βροχοπτώσεις. Η γεωργία καταλαμβάνει σημαντική θέση στην οικονομία του τόπου· τα κυριότερα προϊόντα είναι ελιές, χαρούπια, αμύγδαλα, σύκα, σταφύλια, εσπεριδοειδή και πρώιμα κηπευτικά. Ο βιομηχανικός τομέας αντιπροσωπεύεται ουσιαστικά από μερικά συγκροτήματα υφαντουργίας και βιομηχανίας τροφίμων. Οι μεγαλύτεροι όμως πόροι των νησιών προέρχονται από τον τουρισμό, γιατί υπάρχει μεγάλη συρροή Ισπανών και ξένων σε κάθε εποχή του χρόνου. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού ζει στη Μαγιόρκα (495.798 κάτ. το 2000). Εκεί βρίσκεται η πρωτεύουσα της επαρχίας Πάλμα ντε Μαγιόρκα (333.925 κάτ. το 2000), μεγάλο τουριστικό και εμπορικό κέντρο με γοτθική μητρόπολη (13ος-16ος αι.) και με πολλά μνημεία, όπως ο πύργος του Μπελβέρ του 14ου. αι., που στεγάζει το Επαρχιακό Μουσείο, και οι γοτθικές εκκλησίες του Αγίου Φραγκίσκου και της Αγίας Ευλαλίας. Στη Μαγιόρκα βρίσκονται επίσης οι πόλεις Μανακόρ (30.000 κάτ.), Φελανίτς (17.000 κάτ.), Ίνκα (20.000 κάτ.) και το Σόλερ (15.000 κάτ.). Στη Μινόρκα βρίσκονται οι πόλεις Μαόν (25.000 κάτ.), η Πόρτους Μαγκόνις των Ρωμαίων, και η Θιουδαδέλα (18.000 κάτ.), φοινικικής προέλευσης. Η Ιμπίθα, αρχαιότατη καρχηδονιακή πόλη (Έμπουζους), τριγυρισμένη με ισχυρές οχυρώσεις και με ενδιαφέρον αρχαιολογικό μουσείο, είναι το κυριότερο κέντρο του νησιού Ιμπίθα, και το χωριό Σαν Φρανθίσκο Χαβιέρ είναι το σημαντικότερο της Φορμεντέρα. Από τη δεκαετία του 1980, η Ιμπίθα γνώρισε μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, καθώς εκεί συρρέουν κάθε χρόνο χιλιάδες νεαροί, κυρίως Βρετανοί, έχοντας οργανώσει ένα άτυπο κέντρο της ηλεκτρονικής χορευτικής μουσικής. Ιστορία. Το νησιωτικό σύμπλεγμα στη διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας του ακολούθησε πάντα τις τύχες της Ισπανίας. Αφού αποικίστηκαν διαδοχικά από τους Φοίνικες, τους Καρχηδόνιους και τους Ρωμαίους, οι Β. κατακτήθηκαν έπειτα από τους Βανδάλους τον 5ο αι., τους Βυζαντινούς τον 6o αι. και τους Άραβες στο τέλος του 8ου αι. Τον 13o αι. υπάχθηκαν στην κυριαρχία της Αραγονίας και αποτέλεσαν τμήμα του βασιλείου της Ισπανίας από την αρχή της ίδρυσής του, εκτός από τη Μινόρκα, η οποία ανήκε στην Αγγλία από το 1713 ως το 1802 (συνθήκη της Αμιένης). Άποψη της Πάλμα ντε Μαγιόρκα των Βαλεαρίδων, που αποτελεί μεγάλο τουριστικό και εμπορικό κέντρο με γοτθική μητρόπολη (13ος-16ος αι.) και πολλά μνημεία (φωτ. Salvat). Άποψη από το νησί Ιμπίθα των Βαλεαρίδων. Άποψη της πόλης Μαόν στη Μινόρκα των Βαλεαρίδων (φωτ. Salvat). Φωτογραφία των Βαλεαρίδων νήσων από δορυφόρο της ΝΑΣΑ, τον Μάιο του 1996, από ύψος 283 χλμ. Διακρίνεται στο κέντρο η Μαγιόρκα, το μεγαλύτερο νησί της συστάδας και εκατέρωθεν τα υπόλοιπα νησιά. Στο βάθος διακρίνονται επίσης οι ακτές της ανατολικής Ισπανίας και ιδιαίτερα ο κόλπος της Βαλένθια (φωτ. NASA, earth.jsc.nasa.gov).